Hvað með Bíldudal?

Þetta er fyrirsögn á grein sem Geir Gestsson varabæjafulltrúi skrifar nýlega og birtist á fréttavefnum Tíðis á Patreksfirði.  Hann er að velta fyrir sér atvinnumálum á Bíldudal. 

Hann gerir meðal annars að umtalsefni nauðsyn þess að fiskvinnsla komist aftur af stað á Bíldudal og greinir frá því að útgerðarmaður og fiskverkandi á Patreksfirði hafi áhuga á að hefja þar vinnslu ef tryggt yrði að hann fengi að vinna úr þeim byggðakvóta sem Stapar ehf. ætluðu að gera.  Hann segir einnig í grein sinni að sér hafi verið létt við þessar fréttir þar sem þessi aðili gæti vonandi verið komin af stað með fiskvinnslu á Bíldudal mjög fljótlega og því óvissu íbúa varðandi atvinnu eytt.  Hann spyr einnig að því, af hverju, stjórnendur sveitarfélagsins velkist í vafa um að taka þessu boði, þar sem sýnt sé að þessi aðili hafi sýnt að fullur hugur fylgi máli. 

Geir ætti því að vera létt núna þegar stjórnendur sveitarfélagsins hafa tekið ákvörðum og úthlutað fyrirtæki þessa manns öllum byggðakvóta sem fara á til Bíldudals. Þ.e. fyrirtækinu Perlufiskur ehf.  Hann ræðir einnig um óttann við að tjaldað sé til einnar nætur með nýrri fiskverkun á Bíldudal.  Um aðrar atvinnugreinar, sem hann ræðir um ætla ég ekki að fjalla hér þ.e. olíuhreinsistöð og aukna starfsemi Kalkþörungaverksmiðjunnar.  Það eru framtíðarsýnir sem ekkert eiga skylt við raunveruleikann í dag.  En ég ætla að fjalla aðeins meira um uppbyggingu atvinnulífs á Bíldudal og þá til framtíðar, því ég óttast að ef Perlufiskur ehf. hefur starfsemi á Bíldudal verði þar um að ræða mjög litla vinnslu og óvíst með framtíð hennar og yfir höfuð hvort hún fer nokkurn tíman af stað.  Því að uppfylla skilyrði um byggðakvóta þarf eftirfarandi að eiga sér stað:

1.   Landa og vinna á Bíldudal tvöföldu því magni sem byggðakvótinn er eða 2x 237.000 þorsígildistonnum sem gera 540 þorskígildistonn þá fyrst fæst byggðkvótinn færður á skip útgerðar og þar sem mér skilst að bátur Perlufisks sé kvótalaus, verður að leigja 540 tonn sem kosta um 40 milljónir króna.

2.   Stapar ehf. eiga frystihúsið og munu víst hafa lagt um 10-11 milljónir í endurbætur á því, sem þeir sjálfsagt  vilja fá til baka.  Hinsvegar á ég ekki von á því að stjórnendur eða eigendur Stapa ehf. muni gera hinum væntanlegum fiskverkanda á Bíldudal, erfitt fyrir, frekar á hinn veginn.

3.   Í frystihúsið á Bíldudal vantar talsvert af ýmsum hlutum, sem er áætlað að kosti 15-20 milljónir.  Auk þess er frystiklefi hússins ónýtur og ekki hægt að frysta þar fisk.  Þessi upphæð sem ég nefndi er eingöngu miðað við að í húsinu verði saltfiskverkun og unnin ferskur fiskur í flug.  Þessir hlutir sem vantar eru m.a. fiskikör, lyftarar,flökunarvél+hausari,flatningsvél+hausari ofl.

4.   Er því ljóst að Perlufiskur þarf að hafa tilbúna fjármuni fyrir um 60-70 milljónir til að hefja rekstur.  Nú hafa bankar ákveðið að hætta lánveitingum til kvótakaupa og kvótaleigu, verður þetta því að vera eigið fé.  Ekki þekki ég fjárhagsstöðu Perlufisks ehf. og vel má vera að þeir eigi til þessa peninga.

5.   Bátur Perlufisks ehf er um 15 tonn að stærð og þótt ævintýralega hafi gengið að fiska á þennan bát á síðustu vertíð er mikill munur á að gera svona lítinn bát út frá Patreksfirði en Bíldudal það þekki ég af eigin reynslu.

6.   Þegar þau fyrirtæki sem ég hafði staðið að uppbyggingu á, þ.e. Fiskvinnslan á Bíldudal hf, Útgerðarfélag Bílddælinga hf, og Sæfrost hf. urðu gjaldþrota árin 1992.1993 og 1994, voru íbúar á Bíldudal um 420 talsins og um 80-90 börn í skólanum + leikskóla, sem segir allt um hvernig aldursskipting íbúanna var.  En í dag eru íbúar um 180-200 manns og börn í skóla + leikskóla 25-30.  Síðan þá hafa nokkuð margir aðilar reynt við þennan rekstur en allt hefur farið á sama veg, gjaldþrot og aftur gjaldþrot, þar sem tapast hafa nokkur hundruð milljónir í hvert sinn.  Nema Stapar ehf. þeir hættu áður en þeir lentu í erfiðleikum. 

Ég og sonur minn vorum með útgerð frá Bíldudal frá 1997 til 2003, en þá lenti ég í slysi á sjónum og hef verið öryrki síðan.  En sem betur fer að þótt blætt hefði inná heilann, missti ég hvorki mál eða hlaut varanlegan heilaskaða og er því öll hugsun í lagi.

7.   Það er því nokkuð ljóst að ein lítil fiskverkun með 15 tonna kvótalausum bát fjölgar ekki íbúum á Bíldudal eða byggir upp til framtíðar.  Nú munu vera á milli 30-40 íbúðir og hús sem stendur autt á staðnum eða eru nýtt sem sumarhús.  Einnig er gistiheimilið lokað og var það selt á nauðungaruppboði 10.12 sl.  Einnig eru mörg herbergi laus hjá gistiheimili Jóns Þórðarsonar.  Enginn verslun er á staðnum aðeins rekinn lítil sjoppa sem einnig selur mat.  Ekki held ég að þessi fyrirhugaða fiskvinnsla breyti þar neinu.  Ég ætla ekki að gera lítið úr áætlunum þessa stórhuga manns og óska honum til hamingju með að hafa fengið þennan margumtalaða byggðakvóta og ætla að ráðast í þetta mikla verkefni og vonandi gengur þetta allt upp hjá honum og verði Bíldudal til heilla. 

Gestur bendir réttilega á í sinni grein að þetta hafi ekki gengið vegna núverandi fiskveiðistjórnunarkerfis, því allt snýst þetta jú allt um aflakvóta sem ekki hefur verið til staðar og ætla nú að byggja upp með 15 tonna kvótalausum bát og byggðakvóta sem er 237 þorskígildistonn, er ekki sú framtíð sem Bíldudal vantar heldur er það verulegur aflakvóti sem vantar sé horft til framtíðar og þá er ekki verið að ræða um nokkra tugi milljóna, heldur milljarða.  Hann bendir einnig á sem er alveg rétt, að hið háa íbúðarverð á höfuðborgarsvæðinu hefur orðið til þess að fólk leitar stöðugt frá því svæði og fram að þessu hefur straumurinn einkum legið á Suðurnesin og austur fyrir fjall og líka austur á firði, þar sem atvinna hefur verið næg.  Ég er viss um að fólk færi líka að horfa til Vestfjarða ef atvinna væri þar næg og traust.

Þegar ljóst varð að Stapar ehf. ætluðu ekki að halda áfram starfsemi á Bíldudal og afsala sér byggðakvótanum, fór ég að vinna í þessum málum og hef eytt í það miklum tíma.  Það sem knýr mig áfram er það að ég er fæddur og uppalinn á Bíldudal og bjó þar í 55 ár og hef sterkar taugar til staðarins.  Hér á Suðurnesjum er fullt af mönnum sem eiga ættir að rekja til Bíldudals og Arnarfjarðar eða tengjast þangað á annan hátt og hafa verið hér áberandi í atvinnumálum og eiga mikla peninga.  Ég fékk nokkra af þessum mönnum til liðs við mig og saman stilltum við upp hugmynd um endurreisn atvinnulífs Bíldudals til framtíðar og fengum sérstakt ráðgjafafyrirtæki til að safna fyrir okkur upplýsingum og vinna úr þeim.  Við byrjuðum á því að tryggja okkur fjármagn og viðskiptabanka.  Hugmyndin var eftirfarandi:

1.   Sameina þrjú útgerðarfélög í eitt og sækja um byggðakvótann.  Þótt byggðakvótinn sem slíkur skipti ekki máli var hann samt aðgöngumiði að fiskvinnslufyrirtæki staðarins.

2.   Þetta nýja félag ætlaði að byrja með 500 milljóna króna í hlutafé, sem komin voru loforð fyrir.  Því auk þessa hóps ætluðu olíufélag, tryggingarfélag ofl. að gerast hluthafar.

3.  Þetta fyrirtæki hefði haft yfir að ráða 4 bátum í krókaaflamarki, þar af þrír nýlegir yfirbyggðir bátar með beitningarvélar.  Einn yfirbyggðan stálbát um 200 tonn útbúinn á net, línu og troll, einn 40-50 tonna stálbát sérhæfðan til dragnótaveiða.

4.  Aflakvóti í krókaaflamarki um 1.700 tonn, þar af þorskur 600 tonn, ýsa 600 tonn, steinbítur 260 tonn, auk annarra tegunda.

5.   Kvóti í aflamarki um 1.800 tonn þar af þorskur 900 tonn ýsa 600 tonn. steinbítur 250 tonn ofl tegundir.

Við ætluðum að vinna í frystihúsinu um 4 til 5 þúsund tonn á ári og starfrækja einnig fiskimjölsverksmiðjuna, auk útgerðar allra bátanna.  Það var talið að þetta gæti skapað um 130 ný störf.  Við gerum okkur auðvitað grein fyrir því að ekki er í dag til fólk á Bíldudal í öll þessi störf.  En aukin atvinna laðar alltaf að fleira fólk.   Nægt er til af lausu húsnæði og til að byrja með var ætlunin að vera með hluta af útgerðinni hér í Sandgerði og flytja síðan bátana vestur eftir því sem fólki fjölgar.  Teljum við að svona öflugt fyrirtæki næði að fjölga íbúum aftur í fyrri stærð og vonandi meira.  Einnig myndi þetta styrkja Vesturbyggð í heild og mörg þjónusta kæmi aftur t.d. verslun, véla- og bílaverkstæði ofl.  Með þessu er verið að hugsa til framtíðar en ekki bara um morgundaginn. Það er búið að eyða í þetta miklum tíma og peningum, því þegar gera á stóra hluti verður að vanda vel allan undirbúning og þetta er gert í fullri alvöru.  Með þessu væri Bíldudalur búinn að endurheimta að stórum hluta þann aflakvóta sem tapaðist í gjaldþrotunum 1992, 1993 og 1994, en þá fóru frá staðnum um 3.000 tonn af kvóta og líklegt að aflakvóti Bíldudals yrði orðin meiri innan fárra ára.

Verðmæti alls þessa kvóta og báta er um 5,5 milljarður og eiginfjárstaða er sterk.  Við erum að funda þessa dagana um hvað skuli gera því nokkuð ljóst er að Perlufiskur fær frystihúsið á staðnum og kemur þar til greina;

1.  Byggja nýtt fiskvinnsluhús á Bíldudal.

2.   Semja við Perlufisk ehf. um að fá að nýta frystihúsið en hann fengi byggðakvótann.

3.  Byggja fiskverkunarhús í Sandgerði.

4.   Nýta húseign sem félagið á í Hafnarfirði.

5.   Hætta við allt saman.

Hver endanleg niðurstaða verður verður ekki ljóst fyrr en eftir áramót.