Eru aularnir bestir?

Þetta var yfirskrift á erindi sem Guðrún Marteinsdóttir, prófessor við Háskóla Íslands í erindi, sem hún hélt á aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöðva fyrir skömmu.  Þar segir Guðrún; "Til að ná hámarknýtingu út úr þorskstofninum við Ísland þarf stofninn auðvitað að vera í góðu ástandi, en því er fjarri að svo sé í dag."  Síðan ræðir hún um slagt ástand þorsksins og segir; "Að nýliðun þorsks hefði verið lélegt síðastliðin  21 ár. Áður fyrr hefði nýliðun verið a.m.k. fjórfalt betri en nú og á fyrrihluta síðustu aldar sáust jafnvel ennþá stærri árgangar.  Í öðru lagi væri slæmt hve fáir árgangar stæðu undir veiðinni.  Í þriðja lagi væri stór hluti árganganna veiddur án þess að ná kynþroska og fáir þorskar ná háum aldri."  Guðrún ræddi einnig um samspil hrygningarstofns og nýliðunar og segir; "                                                                                                                                                                                     

Stór hrygningarstofn væri ekki trygging fyrir góðri nýliðun.  Þess væru dæmi að slakur hrygningarstofn hefði skilað ágætri nýliðun og huga þyrfti að fleiri þáttum en stærð hrygningarstofnsins, svo sem því hvernig aldursbreytileikin væri í stofninum.  Svo virtist sem nýliðun væri best þegar aldursbreytileikinn væri sem mestur.  Fleiri stærri þorskar(aularnir) hrygndu yfir lengra tímabil, þeir framleiddu hlutfallslega fleiri og stærri hrogn sem klektust í stærri og betri kviðpokum.  Holdafar fisksins hefði einnig mikil áhrif á framleiðslu og gæði hrogna og telur að meta þurfi upp á nýtt veiðar á hrygningartímanum."  Guðrún ræddi einnig um að rannsóknir hefðu leitt í ljós að erfðafræðilegur munur væri til dæmis á þorski fyrir norðaustan land og þorski fyrir suðvestan.  Einnig virtist vera munur á fiski eftir því hvort hann heldur sig djúpt eða grunnt.  Hún ræddi um brýna nauðsyn þess að unnt væri að áætla stærð einstakra hrygningareininga.  Flestir þorskar hrygna við suðvesturströndina, einnig í Breiðarfirði og þyrfti að endurmeta mikilvægi hrygningarsvæða og áhrif svæðalokana, meta framlag undirstofna til veiðistofns og síðast en ekki síst meta áhrif umhverfisþátta og breytinga af manna völdum á klak og nýliðun.  Í sem stystu máli sagt þyrfti að viðhalda fjölbreytileika þorskstofnsins.  Hún ræddi einnig um og varpaði fram spurningu um, hvort allar þær virkjanir á Suðurlandi gætu haft einhver áhrif?  Í grein sem ég skrifaði fyrir stuttu var ég einmitt að vitna í Pál Bergþórsson veðurfræðing, sem taldi að ákveðið samræmi væri á milli jökulhlaupa út ám á Suðurlandi og hrygningu þorsk við Suðurströndina, og virðist Guðrún vera á sömu skoðun.

Framrennsli ferskvatns og lagskipting sjávar er forsenda fyrir góðu klaki og þorskurinn sýnir fádæma sérvisku við val á hryggningasvæðum.  Einnig fylgdu þessari mynd eftirfarandi spurningar:

1.  Hvað gerir þau svæði svona sérstök?

2.  Hafa straumar breyst?

3.  Hefur ferskvatnsframrennsli breyst?

4.  Skiptir botngerð máli?

5.  Hafa veiðar á hrygningartíma áhrif?

Guðrún svarar öllum þessum spurningum í erindi sínu, sem er mjög fróðlegt.  Þarna er að tala vísindamaður, sem engra hagsmuna hefur að gæta.  En nokkuð ljóst er að Hafrannsóknarstofnun tekur ekki á öllum þessum þáttum í tillögum sínum við veiði ráðgjöf.  Því það á bæ er ekki viðurkennt nema að einn þorskstofn sé við landið, sem Guðrún telur vera nokkuð marga.  Hafró leggur til flatan niðurskurð á öllum þorskafla.  Guðrún fullyrðir að eitt af skilyrðum fyrir góðri hrygningu sé það að fiskurinn sé vel í holdum (næg fæða).  Hafró leggur til auknar loðnuveiðar og dregur þar með úr fæðuframboði.  Hafró horfir eingöngu á að hrygningarstofninn sé nógu stór, sem Guðrún telur að eitt og sér skipti ekki máli.  Stöðugt fjölgar hinum svokölluðu 4 mílna togskipa og því stór spurning hvað drepa þessi skip mikið af hrognum með sínum togveiðum nánast upp í fjöru við Suðurland?  Ég held að þetta erindi Guðrúnar gefi stjórnvöldum fulla ástæðu til að endurskoða alla starfshætti hjá Hafró sem nú er að rembast við af fjölga þorskinum í sjónum, þar sem svo mikið er af fiski að hluti hans er að drepast úr hungri.  Einnig ætti að huga betur að allri þessari tilfærslu veiðiheimilda milli landshluta, því ef þorskstofnar við landið eru fleiri en einn, verður þessi færsla á kvóta milli landshluta og svæða til þess að alltof mikið er veitt á sumum svæðum, á meðan önnur eru vannýtt.  Fleira mætti tína til, en ég læt þetta nægja að sinni.

Athugasemdir

[Anna Karlsdóttir, 14.10.2007 kl. 13:47]

Þetta hefur greinilega verið mjög áhugaverður fyrirlestur hjá henni Guðrúnu